Szanowni Czytelnicy!
Oddajemy Państwu pierwszą redakcję portalu internetowego Archiwum Wolności Ziemia Przemyska i region 1967-1997 – działalność opozycyjna i inicjatywy obywatelskie, który powstał dzięki dofinansowaniu Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach konkursu „Patriotyzm Jutra”.
Portal obejmuje okres lokalnej historii, który jest mało znany, bo niewystarczająco upowszechniony i dlatego prawie zapomniany. Aby tę lukę uzupełnić, należy iść za słowami kluczowymi: opozycja, wolność, solidarność, patriotyzm, kultura niezależna, konserwatyzm, poświęcenie, walka, sprawiedliwość, człowieczeństwo, sztuka, filozofia – w lokalnych ich kontekstach. Celem projektu jest bowiem przedstawienie historii ludzi i wydarzeń regionu południowo-wschodniej Polski, którzy brali bezpośredni oraz pośredni udział w procesie budowania wolności w czasach zniewolenia komunistycznego, w kraju izolowanym wówczas od kontaktów i wpływów wolnego świata. Doświadczenie to jest naszym lokalnym dziedzictwem, domagającym się jednak szerszego rozpowszechnienia i upamiętnienia.
Głównym efektem naszych prac prowadzonych w ramach projektu są nagrane i spisane wspomnienia świadków tamtych czasów. Portal obejmuje także zbiór materiałów archiwalnych, zdjęć, publikacji, archiwaliów udostępnionych przez IPN oraz osoby prywatne.
Bohaterami projektu są działacze NSZZ „Solidarność” oraz ludzie i środowiska opozycyjne, grupujące się wokół niezależnego stowarzyszenia „Strych Kulturalny”. Przywołujemy tu wspomnienia zarówno tych osób, które walkę o wolność okupiły aresztowaniami, szykanami ze strony władzy komunistycznej, trudnościami w karierze zawodowej, jak i tych, których walka z komunizmem wyrażana była poprzez działalność kulturalną i sztukę, mniej konfrontacyjnie kontestujących ówczesną rzeczywistość. Ponadto swoimi wspomnieniami dzielą się ci, którzy pośrednio włączali się w działalność opozycyjną. Wszystkie te osoby z różnych środowisk i sfer życia łączyły chęć zmian w kraju poprzez sprzeciw wobec omnipotencji reżimu.
Środowiska te w latach PRL-u toczyły walkę wolnościową wyrażaną poprzez szeroki wachlarz aktywności, rozwijaną na trzech płaszczyznach: opozycji rolniczej, podziemnej solidarności oraz kultury niezależnej. Ich działalność, w bardziej lub mniej znaczący sposób, zapisała się na kartach historii najnowszej naszego miasta i regionu tak wyraźnie, że Przemyśl, jak wspomina brytyjski filozof Sir Roger Scruton, był postrzegany jako „przystań społeczeństwa obywatelskiego w ponurym państwie socjalistycznym”. Byliśmy zdeterminowani, by zachować tożsamość miasta wolnej kultury i stylu życia, opartych na wartościach chrześcijańsko-konserwatywnych, inspirujących dążenia do lepszego jutra, które obecnie jest naszą teraźniejszością.
Mamy świadomość, że przedstawiony tu materiał jest skromny, jeśli brać pod uwagę skalę tamtejszej działalności oraz fakt, że Polska południowo-wschodnia zajmuje ważne miejsce na mapie krajowego oporu społecznego, lecz zapewniamy, że na bieżąco, w miarę gromadzenia nowych materiałów, portal będzie ubogacany i rozbudowywany.
Zachęcamy zatem Państwa do dzielenia się z nami swoimi przeżyciami, doświadczeniami i pamiątkami z tamtego okresu, aby poszerzać ramy portalu. Prosimy pisać do nas na e-mail: [email protected]
Dziękujemy wszystkim, którzy już podzielili się z nami cennymi wspomnieniami i udostępnili własne materiały archiwalne. Dziękujemy także instytucjom, które wspierają nas w realizacji tego przedsięwzięcia, m.in. Instytutowi Pamięci Narodowej Oddział Rzeszów oraz Muzeum Narodowemu Ziemi Przemyskiej.
Redakcja
