Przemyski Karmel

Zu den schwierigen Themen gehörte zweifellos der Konflikt über die Absicht der römisch-katholischen Bischofskurie, die Kirche der Karmeliterinnen in Przemyśl an die griechisch-katholische Gemeinde zu verleihen. Die Anfänge der Gründung der Kirche und des Klosters der Unbeschuhten Karmeliter gehen auf das Jahr 1620 zurück, als Marcin Krasicki, Starosta von Przemyśl, beschloss, seinen Besitz für diesen Zweck zu stiften. Nach der ersten Teilung Polens hob der österreichische Kaiser Joseph II. die kontemplativen Orden auf und übergab den Besitz der Karmeliter in Przemyśl zwei Jahre später an den griechisch-katholischen Klerus, der die Kirche bis 1946 als Kathedralkirche nutzte. Im Jahr 1958 gelang es den Mönchen nach zahlreichen Bemühungen, nach Przemyśl zurückzukehren und die Kirche wieder in Besitz zu nehmen, allerdings ohne die Klostergebäude. Das Karmeliterkloster wurde erst 1990 an die Karmeliten zurückgegeben. Der Konflikt um den Karmel entzündete sich an einem Brief von Kardinal Myro-slav Lubachivsky vom 26. September 1990, der an den Generalminister des Ordens der Karmeliten der Unbeschuhten in Rom gerichtet war und in dem der Hierarch der griechisch-katholischen Kirche die Rückgabe der Kirche forderte. Am 15. Februar 1991 wurde ein Abkommen unterzeichnet, wonach die Kirche der Barfüßigen Karmeliter für fünf Jahre an die griechischen Katholiken übergeben wurde. Die Vereinbarung wurde unter anderem von Kardinal Józef Glemp, dem Primas, Erzbischof Józef Kowalczyk, dem Apostolischen Nuntius, Bischof Ignacy Tokarczuk, dem Ordinarius von Przemyśl, und Bischof Jan Martyniak, dem byzantinisch-ukrainischen Bischof der Diözese Przemyśl, unterzeichnet. Am 23. Februar wurde das Sozialkomitee zur Verteidigung der polnischen Karmeliterkirche in Przemyśl unter dem Vorsitz von Stanisław Żółkiewicz gegründet. Das Komitee begann mit Mahnwachen vor der Kirche und vielen anderen Aktivitäten zur Verteidigung der Karmeliterkirche. Im April beschloss der Ausschuss, die Kirche zu schließen und zu besetzen. Kurz vor dem Besuch von Papst Johannes Paul II. in Przemyśl beschloss das Komitee, den Protest zu beenden. Am 1. Juni gab der Heilige Vater seine Entscheidung bekannt, die Garnisonkirche (eine ehemalige Jesuitenkirche) in Przemyśl den griechisch-katholischen Gläubigen zur Nutzung als Kathedrale zu überlassen. Obwohl diese Entscheidung den Streit um die Kirche beendete, dauerten die Proteste bis September 1991 an, die sich gegen die Absicht richteten, die Karmeliten aus Przemyśl zu entfernen.

Marek Kuchciński jako redaktor naczelny „Spojrzeń Przemyskich” nie zajmował w tej kwestii oficjalnego stanowiska, ale wydaje się, że redakcja periodyku zareagowała wówczas w sposób znaczący, publikując w lutowo-marcowym numerze w 1991 r. materiały historyczne dotyczące kościoła oo. karmelitów bosych (na pierwszej stronie fotografia wnętrza kościoła), jak również listy i oświadczenia przedstawicieli różnych podmiotów, w których wyrażano sprzeciw wobec decyzji o przekazaniu kościoła grekokatolikom, uznawano bowiem, że może ona wywołać „falę niezadowolenia i nienawiści, której nie można by było opanować”. „Spojrzenia Przemyskie” zamieściły też pismo w tej sprawie skierowane do Watykanu, sygnowane m.in. przez Jana Musiała – wojewodę przemyskiego, Andrzeja Matusiewicza – przewodniczącego RM, Mieczysława Napolskiego – prezydenta Przemyśla, Marka Kamińskiego – przewodniczącego Zarządu Regionu NSZZ „S” Ziemia Przemyska i Stanisława Żółkiewicza – prezesa Stowarzyszenia Obroń- ców Pamięci Orląt Przemyskich. Problematyka dotycząca historii przemyskiego „Karmelu” znalazła się nadto w kolejnym numerze (kwiecień–maj) „Spojrzeń Przemyskich”. Należy również nadmienić, że Kuchciński wówczas stał już na czele lokalnych struktur Porozumienia Centrum. Mimo że wielu działaczy tej partii w Przemyślu zaangażowało się w obronę kościoła, to PC nie zajmowało oficjalnego stanowiska w sporze. Ponadto należy odnotować, że do Społecznego Komitetu dołączył również ojciec Marka Kuchcińskiego. Wydaje się jednak, że Marek Kuchciński nie był przychylny zamiarowi przekazania kościoła karmelitów bosych społeczności grecko- katolickiej, raczej wspierał stanowisko przemyskiego samorządu, który był skłonny przekazać grunt pod budowę nowej świątyni dla grekokatolików.

Auszug książki poświęcony Przemyskiemu Towarzystwu Kulturalnemu, gdzie przedstawiona jest także historia tzw. Sporu o Karmel. Rozdział III, Seiten 57-61,

Z Przemyśla do wielkiej polity

Jan Draus, Dariusz Iwaneczko