<\/p>\n\n\n\n
\u200b W drugiej po\u0142owie lat 90. ubieg\u0142ego wieku przy Przemyskim Towarzystwie Kulturalnym uruchomiono r\u00f3\u017cne inicjatywy zach\u0119caj\u0105ce uczestnik\u00f3w do wi\u0119kszego zainteresowania si\u0119 \u017cyciem publicznym na poziomie krajowym i lokalnym, rz\u0105dowym i samorz\u0105dowym. By\u0142 to w polskiej polityce czas du\u017cych zmian. W 1992 r., po upadku rz\u0105du Jana Olszewskiego (odwo\u0142anego wsp\u00f3lnie g\u0142osami SLD, ZSL, KPN, KLD, UD) premierem zosta\u0142a Hanna Suchocka z UW, rok p\u00f3\u017aniej, po wyborach parlamentarnych do w\u0142adzy wr\u00f3cili komuni\u015bci, a w 1995 roku prezydentem Polski zosta\u0142 Aleksander Kwa\u015bniewski.<\/p>\n\n\n\n
W tych latach przeprowadzono te\u017c kilka wa\u017cnych referend\u00f3w, m.in. uw\u0142aszczeniowe, za\u015b w parlamencie trwa\u0142y boje mi\u0119dzy po\u0142\u0105czonym obozem postkomunist\u00f3w i tzw. lewicy solidarno\u015bciowej a si\u0142ami niepodleg\u0142o\u015bciowymi, o kszta\u0142t polskiej konstytucji. Brak skutecznej komunikacji (szybkiego przep\u0142ywu informacji) w ca\u0142ym kraju powodowa\u0142, \u017ce wiadomo\u015bci o zmianach polskiej sceny politycznej w stolicy i w innych du\u017cych miastach, dociera\u0142y na prowincj\u0119 z du\u017cym op\u00f3\u017anieniem. A w\u0142a\u015bnie tam szczeg\u00f3lnie zmagano si\u0119 z brakiem aktywno\u015bci obywateli i zaanga\u017cowania si\u0119 w \u017cycie polityczne. Czasy komitet\u00f3w obywatelskich, kt\u00f3re rzeczywi\u015bcie zgromadzi\u0142y znaczne grupy ideowych ochotnik\u00f3w ko\u0144czy\u0142y si\u0119, wraca\u0142o postrzeganie \u017cycia spo\u0142ecznego przez pryzmat podzia\u0142\u00f3w klasowych.\u017beby zwi\u0119kszy\u0107 zainteresowanie sprawami polityki pa\u0144stwa w kr\u0119gach przemyskich, PTK wprowadzi\u0142o dodatkowy cykl spotka\u0144. Obok Strychu Kulturalnego, czyli spotka\u0144 o sztuce i kulturze, uruchomiono Klub NOWE PA\u0143STWO, gdzie rozprawiano g\u0142\u00f3wnie o sprawach spo\u0142ecznych i politycznych, tak\u017ce o kwestiach rozwoju Przemy\u015bla i regionu.<\/p>\n\n\n\n
\u200b Po wyborach prezydenckich 1995 r., opozycja solidarno\u015bciowa i niepodleg\u0142o\u015bciowa pr\u00f3buj\u0105c prze\u0142ama\u0107 ci\u0105g\u0142\u0105 dominacj\u0119 lewicy postkomunistycznej powo\u0142a\u0142a AWS, kt\u00f3ra to organizacja po wyborach parlamentarnych w 1997 r, utworzy\u0142a rz\u0105d razem z UW. Premierem zosta\u0142 Jerzy Buzek, wicepremierem Leszek Balcerowicz. Rozpocz\u0119to przygotowania do zmian ustrojowych, w tym do nowego podzia\u0142u administracyjnego Polski, czyli zmniejszenia liczby wojew\u00f3dztw i wprowadzenia powiat\u00f3w. W planach tych wojew\u00f3dztwo przemyskie mia\u0142o by\u0107 zlikwidowane.<\/p>\n\n\n\n
\u200b W przemyskim \u015brodowisku politycznym uznano, \u017ce nale\u017cy zg\u0142osi\u0107 nowemu rz\u0105dowi propozycj\u0119 rekompensaty dla Przemy\u015bla. Dlatego w powo\u0142anym przy PTK Instytucie Polityki Regionalnej rozpocz\u0119to prace nad wykazem tych propozycji, kt\u00f3re omawiano w Klubie NOWE PA\u0143STWO.<\/p>\n\n\n\n
Efektem tych prac by\u0142o przygotowanie listy instytucji pa\u0144stwowych, niezb\u0119dnych dla dalszego rozwoju Przemy\u015bla jako regionalnego o\u015brodka wzrostu, wci\u0105\u017c wa\u017cnego w polityce polskiej, ze wzgl\u0119du na jego bliskie po\u0142o\u017cenie przygraniczne i mo\u017cliwo\u015b\u0107 wp\u0142ywania na polityk\u0119 s\u0105siedzk\u0105. Postulaty kierowano do premiera Jerzego Buzka i szefa RCSS Jerzego Kropiwnickiego. Z przygotowanych materia\u0142\u00f3w korzysta\u0142a te\u017c Rada Miejska w Przemy\u015blu przygotowuj\u0105c odpowiednie Stanowisko w tej sprawie.<\/p>\n\n\n\n
Wiele informacji o pracach \u015brodowiska publikowanych by\u0142o w wydawanym przez PTK w pierwszej po\u0142owie lat 90., czasopi\u015bmie \u201eSpojrzenia Przemyskie\u201d, np. artyku\u0142y o znaczeniu r\u00f3\u017cnych instytucji o zasi\u0119gu ponadlokalnym (muzeum, Arboretum), o ochronie przyrody i \u015brodowiska ziemi przemyskiej , kompetencjach w\u0142adz pa\u0144stwowych (rz\u0105dowych i samorz\u0105dowych) na poziomie lokalnym, o sprawach gospodarczych i w\u0142asno\u015bciowych, czy koncepcja utrzymania wojew\u00f3dztwa przemyskiego w planowanym nowym podziale administracyjnym Polski. Autorami tych opracowa\u0144 byli: Jan Musia\u0142 (senator RP), Andrzej Matusiewicz (samorz\u0105dowiec, senator, pose\u0142 na Sejm RP), prof. Jerzy Pi\u00f3recki (dyr. Arboretum), Mariusz Ko\u015bcielny (dyr. BULiGL), Zygmunt Wajda (prezes Stowarzyszenia W\u0142asno\u015bci Polskiej), Bogus\u0142aw Dawnis (lekarz), Urszula i Mariusz Olbromscy, Jerzy Wolski, a z kr\u0119gu PTK Zygmunt Grzesiak, Waldemar Wiglusz, Jan Jarosz, Pawe\u0142 Niemkiewicz, Marek Kuchci\u0144ski.<\/p>\n\n\n\n
Od roku 1998, a wi\u0119c ju\u017c w trakcie procesu likwidacji ma\u0142ych wojew\u00f3dztw, boje toczono o utrzymanie ka\u017cdej instytucji o charakterze regionalnym funkcjonuj\u0105cej dot\u0105d w Przemy\u015blu, bo zap\u0119dy \u015bci\u0105gni\u0119cia wszystkich regionalnych struktur pa\u0144stwowych do Rzeszowa by\u0142y powszechne. Chciano nawet przenie\u015b\u0107 siedzib\u0119 Bieszczadzkiego Oddzia\u0142u Stra\u017cy Granicznej oraz Inspekcji Celnej, kt\u00f3re z natury rzeczy powinny by\u0107 umiejscowione w s\u0105siedztwie granicy pa\u0144stwowej. Starania o ich utrzymanie w Przemy\u015blu zako\u0144czy\u0142y si\u0119 sukcesem.<\/p>\n\n\n\n
\u200b Poni\u017cej publikujemy kilka wybranych dokument\u00f3w z drugiej po\u0142owy lat 90., charakteryzuj\u0105cych dzia\u0142alno\u015b\u0107 \u015brodowiska PTK w tych prze\u0142omowych czasach i dotycz\u0105cych spraw wa\u017cnych dla przysz\u0142o\u015bci Przemy\u015bla i Ziemi Przemyskiej.<\/p>\n\n\n\n