Aleksander Busz:<\/strong> Jakie wydarzenia, do\u015bwiadczenia sk\u0142oni\u0142y Pana do zaanga\u017cowania si\u0119 w dzia\u0142alno\u015b\u0107 opozycyjn\u0105 przeciwko ustrojowi komunistycznemu? Jakie by\u0142y tego pocz\u0105tki?<\/p>\n\n\n\n Adam Majgier:<\/strong> Warto\u015bci narodowo-katolickie wynios\u0142em z domu. Dziadek od strony ojca by\u0142 kolejarzem, pochodzi\u0142 z Mo\u015bcisk tu\u017c za polsk\u0105 granic\u0105. Mia\u0142 tam cztery morgi ziemi. M\u00f3j tata urodzi\u0142 si\u0119 w 1917 roku. Jak si\u0119 zacz\u0119\u0142a II wojna \u015bwiatowa to poszed\u0142 na ochotnika do batalionu obrony narodowej kt\u00f3ra wchodzi\u0142a w sk\u0142ad brygady Strzelc\u00f3w Karpackich. Po dw\u00f3ch lub trzech tygodniach walk kiedy sowieci napadli na Polsk\u0119 to ze swoim oddzia\u0142em przeszed\u0142 przez miejscowo\u015b\u0107\u00a0 Sianki potem przez granic\u0119 w\u0119giersk\u0105 i tam zosta\u0142 internowany. By\u0142 w obozie Szarwar niedaleko Esztergomu. W obozie przebywa\u0142 do 1944 roku. Wykonywa\u0142 tam r\u00f3\u017cne prace. Prosz\u0119 sobie wyobrazi\u0107, \u017ce w wieku 27 lat wa\u017cy\u0142 47 kg! Potem sowieci przegonili ich na teren \u00a0Austrii, a nast\u0119pnie Amerykanie wyzwolili t\u0105 cz\u0119\u015b\u0107 Europy. Wtedy mo\u017cna by\u0142o z\u0142o\u017cy\u0107 deklaracj\u0119 aliantom i do\u015b\u0107 \u0142atwo mo\u017cna by\u0142o si\u0119 znale\u017a\u0107 w Stanach Zjednoczonych, jako nowy obywatel. Ojca ci\u0105gn\u0119\u0142o jednak do rodzinnego domu. Jak wr\u00f3ci\u0142 to nie m\u00f3g\u0142 ju\u017c wraca\u0107 do Mo\u015bcisk tylko osiedli\u0142 si\u0119 w Przemy\u015blu. Z kolei moja mama pochodzi\u0142a z przysi\u00f3\u0142ka Komarowice niedaleko Ni\u017cankowic te\u017c obecnie po stronie ukrai\u0144skiej. Tam mieszkali te\u017c dziadkowie od strony mamy. Ojciec by\u0142 osob\u0105 wierz\u0105c\u0105 i gorliwym patriot\u0105. W naszym domu cz\u0119sto le\u017ca\u0142a prasa katolicka na przyk\u0142ad taki tygodnik \u201eZa i przeciw\u201d. Je\u015bli chodzi o mnie to po sko\u0144czeniu szko\u0142y podstawowej i technikum poszed\u0142em na studia do Rzeszowa na Politechnik\u0119. Na moim roku by\u0142o par\u0119 os\u00f3b, kt\u00f3re ewidentnie wsp\u00f3\u0142pracowa\u0142y ze s\u0142u\u017cbami. Wiedzieli\u015bmy wtedy kto to jest i w naszym gronie byli\u015bmy co do nich ostro\u017cni, szczeg\u00f3lnie w akademiku, w kt\u00f3rym mieszka\u0142em.<\/p>\n\n\n\n AB:<\/strong> A czy w tym czasie opr\u00f3cz os\u00f3b, kt\u00f3re o kt\u00f3rych wiedzieli\u015bcie \u017ce wsp\u00f3\u0142pracowa\u0142y by\u0142y te\u017c osoby dzia\u0142aj\u0105ce w opozycji?<\/p>\n\n\n\n AM:<\/strong> U nas na pierwszym roku zapisali wszystkich czy si\u0119 kto\u015b zgadza\u0142 czy nie, do Socjalistycznego Zwi\u0105zku Student\u00f3w. Na dzie\u0144 1 Maja rektor wygania\u0142 wszystkich z akademik\u00f3w \u017ceby szli \u015bwi\u0119towa\u0107. Pilnowa\u0142 tego zawsze. Wi\u0119kszo\u015b\u0107 nie traktowa\u0142a tego jednak zbyt powa\u017cnie ale by\u0142a to zawsze okazja do studenckiego \u015bwi\u0119towania. W Rzeszowie by\u0142 wtedy budowany ko\u015bci\u00f3\u0142 pw. Matki Boskiej Salety\u0144skiej i tam chodzili\u015bmy na duszpasterstwo akademickie. By\u0142em praktykuj\u0105cy, uczestniczy\u0142em w spotkaniach op\u0142atkowych itp. Studia sko\u0144czy\u0142em w 1978 roku. Wtedy od razu mieli\u015bmy obowi\u0105zkowe szkolenie wojskowe do szko\u0142y oficer\u00f3w rezerwy. Nie podejmowa\u0142em wtedy \u017cadnej pracy, bo wiedzia\u0142em, \u017ce zostan\u0119 w to wci\u0105gni\u0119ty czy tego chc\u0119 czy nie. Dlatego nawet nie zaczyna\u0142em wtedy pracy bez ewentualnych znajomo\u015bci ci\u0119\u017cko by\u0142o tego unikn\u0105\u0107. Zosta\u0142em powo\u0142any do Szko\u0142y \u0141\u0105czno\u015bci w Zegrzu. Zacz\u0119li\u015bmy szkolenie w lipcu, warunki nie by\u0142y zbyt dobre szczeg\u00f3lnie te sanitarne, ale jako\u015b to prze\u017cyli\u015bmy. Mo\u017cna by\u0142o raz na jaki\u015b czas pojecha\u0107 na przepustk\u0119 do Warszawy. Jak chodzi\u0142em wtedy na przepustce do ko\u015bcio\u0142a w mundurze to wszyscy si\u0119 dziwnie ogl\u0105dali.<\/p>\n\n\n\n AB<\/strong>: Nie mia\u0142 Pan wtedy problem\u00f3w z tego powodu, \u017ce by\u0142 pan osob\u0105 praktykuj\u0105c\u0105 w mundurze?<\/p>\n\n\n\n AM<\/strong>: W wojsku nie by\u0142o takiego problemu. Zreszt\u0105 jecha\u0142em do Warszawy nie musia\u0142em si\u0119 nikomu t\u0142umaczy\u0107 z tego gdzie chodz\u0119. Dla mnie na przyk\u0142ad du\u017cym wydarzeniem by\u0142o to jak pojecha\u0142em Jak sko\u0144czy\u0142em swoj\u0105 s\u0142u\u017cb\u0119 wojskow\u0105 i zacz\u0105\u0142em prac\u0119 w Wojew\u00f3dzkim Przedsi\u0119biorstwie Budownictwa Komunalnego to by\u0142em w dziale g\u0142\u00f3wnego mechanika jako energetyk. M\u00f3j szef g\u0142\u00f3wny mechanik by\u0142 r\u00f3wnie\u017c szefem POP. Drugi kolega by\u0142 cz\u0142onkiem ZMS-u i mnie r\u00f3wnie\u017c wtedy proponowano zapisanie si\u0119 do Partii. Ale uda\u0142o mi si\u0119 wtedy wybroni\u0107 od tego pomys\u0142u ze wzgl\u0119du na to, \u017ce by\u0142em osob\u0105 wierz\u0105c\u0105 i dali mi spok\u00f3j. W sierpniu roku 1980 by\u0142em akurat na urlopie kiedy m\u00f3j kolega z dawnych lat powiedzia\u0142 o wycieczce wakacyjnej do Tr\u00f3jmiasta i zaproponowa\u0142 wsp\u00f3lny wyjazd. Poniewa\u017c to mi pasowa\u0142o uda\u0142em si\u0119 na t\u0105 wycieczk\u0119. W Tczewie mieli\u015bmy baz\u0119 noclegow\u0105 i stamt\u0105d robili\u015bmy wyjazdy do r\u00f3\u017cnych miejscowo\u015bci. Tam dowiedzieli\u015bmy si\u0119 te\u017c wieczorem o przerwach w pracy w stoczni, o strajkach. Cz\u0119\u015b\u0107 wycieczki by\u0142a ju\u017c wtedy przestraszona i chcia\u0142a wraca\u0107 do dom\u00f3w. Ale wi\u0119kszo\u015b\u0107 da\u0142a si\u0119 przekona\u0107 ze wzgl\u0119du na poniesione koszty. Nasz kierowca da\u0142 si\u0119 wtedy nam\u00f3wi\u0107 i je\u017adzili\u015bmy dalej zgodnie z planem wycieczki. Zwiedzili\u015bmy wtedy Gda\u0144sk, Gdyni\u0119, Sopot. By\u0142o wtedy wida\u0107 pustki na ulicach. W sklepach te\u017c za wiele nie by\u0142o. Nasze zaplanowane obiady te\u017c si\u0119 nie odby\u0142y wi\u0119c nie by\u0142o to fajnie. Ale uda\u0142o nam si\u0119 nam\u00f3wi\u0107 kierowc\u0119 \u017ceby podjecha\u0107 pod Stoczni\u0119. Jechali\u015bmy wtedy wzd\u0142u\u017c mur\u00f3w stoczni i widzieli\u015bmy stoczniowc\u00f3w siedz\u0105cych co par\u0119 metr\u00f3w na murach. Autobus wolno jecha\u0142 jeden ze stoczniowc\u00f3w rzuci\u0142 nam nawet ulotki, takie w ma\u0142ym formacie. By\u0142y to 21 postulat\u00f3w stoczniowc\u00f3w. Wzi\u0105\u0142em par\u0119 z nich i jak wr\u00f3cili\u015bmy ju\u017c do Przemy\u015bla opowiedzia\u0142em w pracy co tam si\u0119 dzia\u0142o. Mieli\u015bmy w naszym przedsi\u0119biorstwie du\u017co kierowc\u00f3w, kt\u00f3rzy si\u0119 rozje\u017cd\u017cali po r\u00f3\u017cnych budowach. Kiedy oni dowiedzieli si\u0119 o stoczniowcach to te\u017c podj\u0119li sw\u00f3j strajk. By\u0142o to dnia 29 listopada 1980 roku. Wtedy r\u00f3\u017cne grupy spo\u0142eczne robi\u0142y przerwy w pracy i strajki roznios\u0142y si\u0119 to po ca\u0142ym kraju. Po podpisaniu porozumie\u0144 wszyscy wracali do pracy 1 grudnia.<\/p>\n\n\n\n AB:<\/strong> Czy to by\u0142 pierwszy moment w Pana \u015bwiadomym \u017cyciu, \u017ce stwierdzi\u0142 Pan, \u017ce trzeba co\u015b robi\u0107 \u017ceby przeciwstawi\u0107 si\u0119 tamtej socjalistycznej Polsce?<\/p>\n\n\n\n AW:<\/strong> Nas wtedy bardzo denerwowa\u0142o to, \u017ce na przyk\u0142ad b\u0119d\u0105c wtedy na Pomorzu na wycieczce i widz\u0105c co si\u0119 dzieje, to wieczorem w wiadomo\u015bciach przedstawiano to zupe\u0142nie inaczej. To by\u0142a iskra. Wtedy zacz\u0119\u0142o si\u0119 tworzenie Solidarno\u015bci w zak\u0142adzie pracy i ja si\u0119 w to te\u017c troch\u0119 zaanga\u017cowa\u0142em. W naszym zak\u0142adzie pracy jednym z przewodnicz\u0105cych Solidarno\u015bci by\u0142 pan Emil Biega \u2013 kierowca. Poniewa\u017c ja pracowa\u0142em kr\u00f3tko wtedy to wybierano przede wszystkim osoby z d\u0142u\u017cszym sta\u017cem, bardziej sprawdzone. Jak zacz\u0119\u0142y si\u0119 wybory na Delegat\u00f3w w 1981 roku to nie by\u0142o ju\u017c odwa\u017cnych, pad\u0142a wi\u0119c moja kandydatura i zosta\u0142em wybrany na Delegata na walne zebranie. Wtedy zacz\u0105\u0142em troch\u0119 wi\u0119cej dzia\u0142a\u0107 w tym kierunku. To by\u0142 ten okres tak zwanego \u201ekarnawa\u0142u Solidarno\u015bci\u201d. Wtedy czuli\u015bmy \u017ce co\u015b tworzymy ale nikt wtedy nie wierzy\u0142 w to, \u017ce komuna si\u0119 rozpadnie. Przyje\u017cd\u017ca\u0142y wtedy znane osoby takie jak na przyk\u0142ad: Jacek Kuro\u0144, Henryk Wujec, Jan Lity\u0144ski. Chodzili\u015bmy na te spotkania one odbywa\u0142y si\u0119 mi\u0119dzy innymi na \u015bwietlicy na Kmieciach w Sp\u00f3\u0142dzielni (PSM), w tzw. Metalowcu przy AB:<\/strong> Czy pozostali Pana koledzy z pracy zaanga\u017cowanie w dzia\u0142alno\u015b\u0107 te\u017c mieli takie trudno\u015bci?<\/p>\n\n\n\n AM:<\/strong> Tak, potraktowani zostali bardzo podobnie te\u017c pod pretekstem reorganizacji w pracy. Ja AB:<\/strong> A sk\u0105d pan wiedzia\u0142 o tym, \u017ce podpisywali wsp\u00f3\u0142prac\u0119 – przyznali si\u0119 do tego czy dowiedzia\u0142 si\u0119 Pan tego z akt IPN?<\/p>\n\n\n\n AM:<\/strong> Po latach cz\u0119\u015b\u0107 z nich si\u0119 przyznawa\u0142a. Nawet jeden z moich koleg\u00f3w ale nie b\u0119d\u0119 podawa\u0107 nazwiska i ju\u017c po 1989 mia\u0142 firm\u0119 budowlan\u0105 i mi si\u0119 do tego przyzna\u0142. Nie b\u0119d\u0119 tego ocenia\u0107, bo ludzie byli w r\u00f3\u017cnych sytuacjach \u017cyciowych. By\u0142em w stanie zrozumie\u0107 takie dzia\u0142anie ale bez donoszenia na koleg\u00f3w zawsze mo\u017cna by\u0142o jako\u015b delikatnie ostrzec albo po prostu sk\u0142ada\u0107 raporty tak \u017ceby chroni\u0107 koleg\u00f3w. W zarz\u0105dzie te\u017c du\u017co os\u00f3b nale\u017ca\u0142o do klubu inteligencji katolickiej KIK . KIK te\u017c zosta\u0142 zawieszony w stanie wojennym a\u017c do 1983 r. ale \u015brodowisko dalej si\u0119 spotyka\u0142o nieoficjalnie. Inspirowali dzia\u0142alno\u015bci charytatywn\u0105 i konspiracyjn\u0105. Funkcjonowa\u0142a mi\u0119dzy innymi apteka z dar\u00f3w. Kiedy nasz kolega Rysiek Buksa by\u0142 internowany w Uhercach Mineralnych, podj\u0105\u0142 akcj\u0119 g\u0142od\u00f3wkow\u0105 w 1982 roku. Po tej g\u0142od\u00f3wce trafi\u0142 do szpitala w Sanoku. Wtedy zosta\u0142em wys\u0142any do niego aby zawie\u017a\u0107 mu paczk\u0119 z darami i z wydawnictwami. Kiedy si\u0119 spotkali\u015bmy uda\u0142o nam si\u0119 zmyli\u0107 pilnuj\u0105cych i chwil\u0119 porozmawiali\u015bmy. Powiedzia\u0142em mu co si\u0119 u nas dzieje. W tym czasie zaczyna\u0142y si\u0119 te\u017c spotkania krasiczy\u0144skie u ksi\u0119dza Bartmi\u0144skiego. Wtedy by\u0142o poczucie wsp\u00f3lnoty, wszyscy wiedzieli\u015bmy, \u017ce to co robimy ma sens. Pozna\u0142em wtedy mi\u0119dzy innymi Marka Kuchci\u0144skiego wtedy studenta z KULu. \u015aci\u0105gn\u0105\u0142 on min. Adama Stanowskiego doktora z KUL. Jego wyk\u0142ad zapad\u0142 mi w pami\u0119ci. Wtedy by\u0142 stycze\u0144 i on opowiada\u0142 o Powstaniu Styczniowym. P\u0142akali\u015bmy w\u00f3wczas wszyscy… Pami\u0119tam msze za ksi\u0119dza Popie\u0142uszk\u0119 w \u015awi\u0119tej Tr\u00f3jcy u si\u00f3str Benedyktynek w Przemy\u015blu. Potem przemawia\u0142 Zygmunt Majgier, mieli\u015bmy te\u017c krzy\u017c pami\u0105tkowy. Kiedy po mszy rozchodzili\u015bmy si\u0119 do dom\u00f3w odprowadza\u0142em koleg\u0119 do ulicy Warne\u0144czyka. Szli\u015bmy w kierunku ul. Grunwaldzkiej dochodzili\u015bmy do ul. \u015awi\u0119tego Jana a\u017c tu nagle kto\u015b za nami biegnie. Ci pos\u0119pni panowie powiedzieli, \u017ce zapraszaj\u0105 nas do pojazdu s\u0142u\u017cbowego – Nyski. Spisali nas wtedy gdzie kto pracuje \u017ceby nas zastraszy\u0107, wywrze\u0107 jak\u0105\u015b presj\u0119. Na szcz\u0119\u015bcie sko\u0144czy\u0142o si\u0119 to tylko na spisaniu nas. W 1984 zmieni\u0142em prac\u0119, bo atmosfera w starym zak\u0142adzie po wydarzeniach z Solidarno\u015bci\u0105 jednak by\u0142a zbyt ci\u0119\u017cka. Wtedy zatrudni\u0142em si\u0119 w Sp\u00f3\u0142dzielni projektowania i wykonawstwa inwestycyjnego i us\u0142ug – Invest Projekt – zlokalizowanej w obecnym budynku Urz\u0119du Gminy na ul. Borelowskiego.<\/p>\n\n\n\n AB<\/strong>: Jak potoczy\u0142y si\u0119 Pana losy po zmianie pracy?<\/p>\n\n\n\n AM:<\/strong> To by\u0142 du\u017cy zak\u0142ad, budowali\u015bmy wtedy osiedla w Przemy\u015blu i nie tylko. Niestety u mnie zacz\u0119\u0142o si\u0119 z pewnymi przygodami, poniewa\u017c przez wcze\u015bniejsze wydarzenia nasili\u0142a si\u0119 u mnie choroba wrzodowa i odchorowa\u0142em to. W nowej pracy by\u0142y inne warunki finansowe by\u0142a to praca na akord itp. Niestety w czasie tej mojej choroby dosta\u0142em wypowiedzenie i uniewa\u017cniono warunki za porozumieniem stron. Okaza\u0142o si\u0119 \u017ce dyrektor nie chcia\u0142 obci\u0105\u017ca\u0107 finansowo firmy. Chcieli mnie dopiero przyj\u0105\u0107 po wyj\u015bciu ze szpitala. Ledwo uszed\u0142em wtedy z \u017cyciem podczas pobytu w szpitalu. Straci\u0142em wtedy bardzo du\u017co krwi, mia\u0142em krwotoki, a potem \u017c\u00f3\u0142taczk\u0119. Od decyzji dyrektora w pracy odwo\u0142a\u0142em si\u0119 do s\u0105du i dosta\u0142em przywr\u00f3cony do pracy. Atmosfera w pracy jednak by\u0142a w porz\u0105dku. Dobrze wspominam te czasy. W 1989 roku zainspirowa\u0142em nawet w pracy Zwi\u0105zek Solidarno\u015b\u0107. W KIKu jeszcze z Adamem Medelczykiem prowadzili\u015bmy dyskusyjny klub filmowy DKF dzia\u0142aj\u0105cy przy przy centrum oraz wystawy fotograficzne – to on to prowadzi\u0142. Drug\u0105 osoba kt\u00f3ra si\u0119 udziela\u0142a by\u0142 Zygmunt Nowoty\u0144ski – oni obaj byli z Zak\u0142adu Polna. KIK mia\u0142 zawsze dwie osoby wprowadzaj\u0105ce i to by\u0142 jaki\u015b rodzaj zabezpieczenia przed bezpiek\u0105. Organizowali\u015bmy na projektorze 16 mm pokazy film\u00f3w, mieli\u015bmy te\u017c wideo magnetowid. Organizowali\u015bmy filmy, kt\u00f3re kr\u0105\u017cy\u0142y wtedy na kasetach wideo, na przyk\u0142ad \u201ePrzes\u0142uchanie\u201d Ryszarda Bugajskiego. To by\u0142 mocny film, kt\u00f3ry zrobi\u0142 na wszystkich ogromne wra\u017cenie.<\/p>\n\n\n\n Pami\u0119tam te\u017c pierwsze Dni Kultury Chrze\u015bcija\u0144skiej. Pierwsza edycja mia\u0142a sztab w\u0142a\u015bnie w naszej siedzibie w KIKu przy tzw. murku, kt\u00f3ry ju\u017c nie istnieje. Mi\u0142o wspominam ten czas – przyje\u017cd\u017cali w\u00f3wczas znani ludzie tacy jak: Krzysztof Kolberger, Anna Nehrebecka i wiele innych. Przychodzi\u0142o te\u017c du\u017co os\u00f3b z Seminarium Duchownego, Towarzystwo Biblijne. Powsta\u0142 wtedy Ch\u00f3r Magnificat, kt\u00f3ry za\u0142o\u017cy\u0142 ksi\u0105dz Gniady przy KIKu. U mnie zmieni\u0142a si\u0119 wtedy sytuacja rodzinna, bo w 1987 roku o\u017ceni\u0142em si\u0119. Potem urodzi\u0142y mi si\u0119 kolejno w latach 1988, 89 i 90 roku trzy c\u00f3rki. \u017bona w tym czasie nie pracowa\u0142a. A jak by\u0142y wybory Solidarno\u015bci po 1989 roku to by\u0142em delegatem z pracy. Jednak nie kandydowa\u0142em dalej ze wzgl\u0119du na obowi\u0105zki rodzinne. Pomaga\u0142em za to organizacjach spotka\u0144 jak przyje\u017cd\u017cali do nas kandydaci do sejmu na przyk\u0142ad Janusz Onyszkiewicz, Jan Musia\u0142, Jerzy Trelka itp. Pilnowa\u0142em tak\u017ce wybor\u00f3w z rekomendacji Solidarno\u015bci w komisji na Kmieciach w PSM. Pami\u0119tam \u017ce wtedy wraca\u0142em nad ranem zadowolony do domu – by\u0142o troch\u0119 tej rado\u015bci.<\/p>\n\n\n\n AB:<\/strong> A jak pan ocenia sytuacj\u0119 polityczn\u0105 i spo\u0142eczn\u0105 w Polsce dzisiaj w kontek\u015bcie tamtych wydarze\u0144? Jak Pana zdaniem si\u0119 to potoczy\u0142o?<\/p>\n\n\n\n AM:<\/strong> Chcia\u0142bym jeszcze wcze\u015bniej wr\u00f3ci\u0107 do KIKu… Jak powsta\u0142y Komitety Obywatelskie to z KIKu du\u017co os\u00f3b zaanga\u017cowa\u0142o si\u0119 w te komitety. Mieli\u015bmy p\u00f3\u017aniej nawet sze\u015bciu radnych z KIKu. A jak oceniam t\u0119 sytuacj\u0119 polityczn\u0105? Do pewnego czasu wydawa\u0142o si\u0119, \u017ce przemiany jakie\u015b si\u0119 zaczn\u0105. Potem jednak okaza\u0142o si\u0119, \u017ce jest du\u017cy op\u00f3r ze strony starego uk\u0142adu i tych agent\u00f3w jeszcze troch\u0119 funkcjonuje w r\u00f3\u017cnych \u015brodowiskach. Oni nawet czasem pewne sytuacje inspiruj\u0105 i maj\u0105 na nie wp\u0142yw. Ja mam za to potwierdzony status dzia\u0142acza opozycji antykomunistycznej – wystapi\u0142em dopiero o to w roku 2022. Pomog\u0142y dokumenty z KIKu, \u015bwiadectwa: Zygmunta Majgiera, Wojtka K\u0142y\u017ca, Janka Szota. Janek by\u0142 cz\u0142onkiem w komisji jak by\u0142y wybory w pierwszej Solidarno\u015bci. Stanis\u0142aw \u017b\u00f3\u0142kiewicz by\u0142 wtedy przewodnicz\u0105cy w tej komisji. Pami\u0119tam jak \u017b\u00f3\u0142kiewicz kiedy\u015b zg\u0142osi\u0142 si\u0119 do mnie abym rozprowadza\u0142 wydawnictwa. Powiedzia\u0142 wtedy, \u017ce skontaktuje mnie z cz\u0142owiekiem z Polnej. Pami\u0119tam jak um\u00f3wi\u0142em si\u0119 z nim w ustronnym miejscu na ogr\u00f3dkach powy\u017cej osiedla Warne\u0144czyka. G\u0142\u00f3wnie po to \u017ceby \u017b\u00f3\u0142kiewicz nie mia\u0142 ogona ze s\u0142u\u017cb. Pami\u0119tam jak w strachu przenosi\u0142em te papiery przez ca\u0142e miasto. By\u0142y takie sytuacje kiedy mia\u0142em przy sobie p\u00f3\u0142 ryzy bibu\u0142y, a milicjanci akurat na tej samej ulicy na patrolu. By\u0142em wtedy bardzo wystraszony, kto wie czy z tych nerw\u00f3w nie wzi\u0119\u0142y si\u0119 p\u00f3\u017aniej moje problemy zdrowotne… Te papiery trzymali\u015bmy w oficynie u mojego kolegi na ul. Tarnawskiego. Potem pozna\u0142em si\u0119 z Zygmuntem Majgierem, uczestniczyli\u015bmy razem w spotkaniach w Krasiczynie, w duszpasterstwie ludzi pracy na Kmieciach. Przygotowywali\u015bmy si\u0119 do pierwszej pielgrzymki Papie\u017ca do Polski. By\u0142 wtedy du\u017cy poch\u00f3d oko\u0142o 300 os\u00f3b. Organizowali to mi\u0119dzy innymi \u017b\u00f3\u0142kiewicz, Kami\u0144ski Zygmunt Majgier., Jan Musia\u0142, Jurek Bonarek. By\u0142 zam\u00f3wiony specjalny poci\u0105g na stacji PKP przy pomocy biura Orbis. Poch\u00f3d z osiedla Kmiecie z transparentem Solidarno\u015bci ale rozwin\u0119li\u015bmy go dopiero w Krakowie…Mieli\u015bmy te\u017c krzy\u017c, emblematy Solidarno\u015bci ale w t\u0142umie si\u0119 nie przejmowali\u015bmy pomimo obecno\u015bci s\u0142u\u017cb SB. Moim zdaniem wtedy w Przemy\u015blu by\u0142y dwa nurty: przy Marku Kami\u0144skim, Janku Musiale, Zygmuncie Magierze, Stanis\u0142awie \u017b\u00f3\u0142kiewiczu. A druga dzia\u0142alno\u015b\u0107 to taka bardziej ukryta, dzia\u0142aj\u0105ca przy ko\u015bciele \u015awi\u0119tej Tr\u00f3jcy, przy KIKu, dzia\u0142alno\u015b\u0107 nie nag\u0142a\u015bniana \u017ceby nie \u015bci\u0105ga\u0107 niepotrzebnych obserwator\u00f3w SB. P\u00f3\u017aniej z Zygmuntem za\u0142o\u017cyli\u015bmy takie ogniwo ROPu na naszym terenie. Zygmunt by\u0142 nawet radnym z tego ramienia. Wtedy Robert Choma by\u0142 te\u017c zaanga\u017cowany w te pierwsze wybory. Musz\u0119 powiedzie\u0107, \u017ce Zygmunt mnie inspirowa\u0142. Ale wracaj\u0105c to w\u0105tku to ja robi\u0142em to z potrzeby serca i przekona\u0144 nie dla \u017cadnych korzy\u015bci. Chcia\u0142em \u017ceby Polska by\u0142a po prostu lepsza. Bardzo to prze\u017cywam \u017ce nie do ko\u0144ca posz\u0142o to w dobrym kierunku. Jak widz\u0119 jak niekt\u00f3rzy ludzie z tej pierwszej Solidarno\u015bci, w kt\u00f3rych wierzy\u0142em, da\u0142bym za nich wskoczy\u0107 w ogie\u0144, np. Lech Wa\u0142\u0119sa TW Bolek i wszystkie dokumenty na to…<\/p>\n\n\n\n AB:<\/strong> A z drugiej strony pozytywne postacie takie jak Anna Walentynowicz\u2026<\/p>\n\n\n\n AM:<\/strong> Albo Andrzej Gwiazda, kt\u00f3ry w pewnym momencie odgrywa\u0142 najwa\u017cniejsz\u0105 rol\u0119. A potem go tak zmarginezowali… I zreszt\u0105 te\u017c wielu innych dzia\u0142aczy. Albo prawdziwa twarz Frasyniuka…<\/p>\n\n\n\n AB:<\/strong> A jak pan s\u0105dzi jakie przeslanie z tamtych czas\u00f3w mo\u017cna by by\u0142o przekaza\u0107 m\u0142odym ludziom? Jakie warto\u015bci s\u0105 istotne?<\/p>\n\n\n\n AM:<\/strong> Niestety wydaje mi si\u0119, \u017ce pokutuje tutaj s\u0142aby program nauczania historii w szkole, w\u015br\u00f3d obecnej m\u0142odzie\u017cy. Poza tym ta m\u0142odzie\u017c wychowa\u0142a si\u0119 ju\u017c w innych czasach mo\u017cna powiedzie\u0107 w dobrobycie. Ci\u0119\u017cko por\u00f3wnywa\u0107 obecn\u0105 m\u0142odzie\u017c z moimi czasami. Mi czasem ci\u0119\u017cko jest rozmawia\u0107 z w\u0142asnymi dzie\u0107mi o tych sprawach. \u015arodowisko wielkomiejskie ma te\u017c du\u017cy wp\u0142yw na kszta\u0142towanie m\u0142odych ludzi. Moim zdaniem najwi\u0119kszym plusem tych wszystkich przemian by\u0142o otwarcie si\u0119 na \u015bwiat, mo\u017cliwo\u015b\u0107 wyjazdu, brak ogranicze\u0144 w tym zakresie. Ja wspominam do dzi\u015b mocno nasza pielgrzymk\u0119 do Watykanu i Rzymu, do kt\u00f3rej przygotowywali\u015bmy si\u0119 ponad rok czasu. To by\u0142 wyczyn finansowy AB:<\/strong> Dzi\u0119kuj\u0119 za rozmow\u0119<\/p>\n\n\n\n <\/a><\/p>\n\n\n\n \u00a0[WW1]<\/a>Leszek Zaj\u0105c by\u0142 wiceprzewodnicz\u0105cym Rady Miasta; wita\u0142 np.\u00a0 JPII w Przemy\u015blu na stadionie Polnej.<\/p>\n\n\n\n
z moim koleg\u0105 na cmentarz na Pow\u0105zkach i szukali\u015bmy grob\u00f3w znanych Polak\u00f3w. Trafili\u015bmy wtedy na tak\u0105 pani\u0105 i okaza\u0142o si\u0119, \u017ce ona by\u0142a uczestniczk\u0105 Powstania Warszawskiego. Zacz\u0119\u0142a nas oprowadza\u0107 i opowiada\u0107 o historii cmentarza i ludzi. Dowiedzieli\u015bmy si\u0119 wtedy z koleg\u0105 wielu rzeczy i to by\u0142a taka prawdziwa \u017cywa lekcja historii. Mia\u0142o to niew\u0105tpliwie wp\u0142yw na moje p\u00f3\u017aniejsze \u017cycie. Kolejnym takim wydarzeniem by\u0142o to jak podczas obowi\u0105zkowego ogl\u0105dania dziennika telewizyjnego w naszej sali wojskowej dowiedzieli\u015bmy si\u0119 o wyborze papie\u017ca Polaka – Karola Wojty\u0142y. Poniewa\u017c w naszej szkole by\u0142o te\u017c du\u017co Krakus\u00f3w to prawie wszyscy skakali z rado\u015bci. Niekt\u00f3rzy nawet pami\u0119tali Papie\u017ca jak przyjmowa\u0142 ich do bierzmowania. By\u0142o to niezwyk\u0142e wydarzenie, kt\u00f3re tak\u017ce odbi\u0142o pi\u0119tno na moim \u017cyciu i oczywi\u015bcie nie tylko na moim. Potem dosta\u0142em przydzia\u0142 do szko\u0142y do Mr\u0105gowa do takiej jednostki obs\u0142uguj\u0105cej lotniska. Mieli\u015bmy wtedy tak zwanego dow\u00f3dc\u0119 politycznego – politruka. Przed pierwsz\u0105 pielgrzymk\u0105 Jana Paw\u0142a II do Polski wydali zalecenia aby przeszukiwa\u0107 \u017co\u0142nierzom w szafkach rzeczy i zabiera\u0107 wszystkie ksi\u0105\u017cki, oznaki, atrybuty religijne. Opr\u00f3cz tego wojskowi ich rodziny nie mogli opuszcza\u0107 miasta \u017ceby nie jecha\u0107 na pielgrzymk\u0119.<\/p>\n\n\n\n
zak\u0142adach POLNA na ul. Mickiewicza. Na te spotkania przychodzi\u0142o du\u017co ludzi. Te osoby porywa\u0142y t\u0142umy i dawa\u0142y du\u017co nadziei. Pami\u0119tam s\u0142owa Jacka Kuronia o utworzeniu Polski samorz\u0105dnej. Mam przy sobie nawet program z tamtych czas\u00f3w. Chodzi\u0142o o to, \u017ceby da\u0107 wi\u0119cej do powiedzenia ludziom, zwyk\u0142ym obywatelom ni\u017c politykom. Zacz\u0119li\u015bmy organizowa\u0107 spotkania samorz\u0105dowe aby doprowadzi\u0107 do wyboru samorz\u0105du pracowniczego. By\u0142a w to zaanga\u017cowana taka osoba jak Leszek Zaj\u0105c (p\u00f3\u017aniejszy wiceprzewodnicz\u0105cy Rady Miejskiej w Przemy\u015blu<\/a>[WW1]<\/a> ,kt\u00f3ry m.in. wita\u0142 Ojca \u015bwi\u0119tego na stadionie POLNEJ). Niestety potem wybuch\u0142 stan wojenny. Cz\u0142onkowie Zarz\u0105du Solidarno\u015bci w tym czasie pe\u0142nili dy\u017cury w siedzibie regionu na Kamiennym Mo\u015bcie. Ja akurat trafi\u0142em na sw\u00f3j dy\u017cur 12 grudnia wieczorem. Wtedy w zasadzie nic specjalnie si\u0119 nie dzia\u0142o. Pami\u0119tam jaka wtedy by\u0142a pogoda- zimny \u015bnieg z deszczem. Wtedy odbywa\u0142a si\u0119 w Gda\u0144sku komisja krajowa. Pracowa\u0142a wtedy sekcja informacji z Ew\u0105 Szostkiewicz i bra\u0107mi Kurowskimi. Po swoim dy\u017curze wraca\u0142em do domu a mieszka\u0142em wtedy na 1 maja obecnie ulicy Dworskiego. Budynek naprzeciwko mojej kamienicy przej\u0119ty zosta\u0142 od jakiego\u015b czasu przez s\u0142u\u017cb\u0119 bezpiecze\u0144stwa SB. Kiedy wr\u00f3ci\u0142em o 8:00 do domu widzia\u0142em, \u017ce w budynku s\u0142u\u017cby bezpiecze\u0144stwa pal\u0105 si\u0119 wszystkie \u015bwiat\u0142a. Do tego by\u0142o zaparkowanych du\u017co samochod\u00f3w i wykonywano podejrzane ruchy – co\u015b si\u0119 po prostu dzia\u0142o. Na pewno nie by\u0142o to normalne dzia\u0142anie. Zaniepokoi\u0142o mnie to i zadzwoni\u0142em w\u00f3wczas do sekcji informacyjnej zapyta\u0107 czy maj\u0105 jakie\u015b informacje na temat tego co tu si\u0119 mo\u017ce dzia\u0107. Odebra\u0142 wtedy pami\u0119tam Janusz Kurowski i powiedzia\u0142 \u017ce nie maj\u0105 \u017cadnych informacji i powiedzia\u0142 \u017ce mo\u017ce to s\u0105 jakie\u015b \u0107wiczenia. Pami\u0119tam jak wymienia\u0142em wtedy \u017car\u00f3wk\u0119 na korytarzu
w kamienicy a s\u0105siad podbieg\u0142 i powiedzia\u0142 czy wiem co si\u0119 dzieje \u017ce Jaruzelski wprowadzi\u0142 stan wojenny. Przygotowa\u0142em si\u0119 wtedy na internowanie, nawet rzeczy ciep\u0142e mia\u0142em przygotowane. Poszed\u0142em wtedy zobaczy\u0107 co si\u0119 dzieje pod rejonem na Kamiennym Mo\u015bcie ale nie chcia\u0142em wchodzi\u0107 do \u015brodka. By\u0142 to wtedy dosy\u0107 pusto – ludzie chyba te\u017c byli wystraszeni. Nast\u0119pnie uda\u0142em si\u0119 do Ojc\u00f3w Franciszkan\u00f3w Reformat\u00f3w – do mojego ko\u015bcio\u0142a parafialnego na msz\u0119 na godz. 13:00. Potem do kolegi, bo ba\u0142em si\u0119 od razu wraca\u0107 do domu. W poniedzia\u0142ek poszed\u0142em do zak\u0142adu pracy. Zebrano wtedy kadr\u0119 kierownicz\u0105 na spotkanie w sprawie dzia\u0142a\u0144 zwi\u0105zanych z sytuacj\u0105 w kraju. Mieli\u015bmy przy naszym zak\u0142adzie taki zmilitaryzowany oddzia\u0142, kt\u00f3remu mo\u017cna by\u0142o wydawa\u0107 dyspozycje w takiej sytuacji w razie strajk\u00f3w. Pami\u0119tam jak dow\u00f3dca tego oddzia\u0142u – Wojciech Witkowski z Jaros\u0142awia chcia\u0142 zwolni\u0107 si\u0119 z tej funkcji i powiedzia\u0142 \u017ce nie b\u0119dzie szturmowa\u0107 przyk\u0142adowo bramy na Polnej itp. Praktycznie od razu po tym zebraniu zjawi\u0142o si\u0119 SB i mia\u0142 on spraw\u0119 na kolegium. Dosta\u0142 spraw\u0119 w zawieszeniu i mia\u0142 du\u017co nieprzyjemno\u015bci z tego tytu\u0142u. W pracy zacz\u0119\u0142y si\u0119 reorganizacje wydaje mi si\u0119, \u017ce po to aby pozby\u0107 si\u0119 niepotrzebnych os\u00f3b – wrog\u00f3w pa\u0144stwa socjalistycznego. Ja te\u017c dosta\u0142em wypowiedzenie bez podawania przyczyny. Nie wiedzia\u0142em wtedy co ze mn\u0105 b\u0119dzie bo by\u0142 stan wojenny, a ja jeszcze jako zaanga\u017cowany dzia\u0142alno\u015b\u0107 solidarno\u015bciow\u0105 nie wiedzia\u0142em czy znajd\u0119 prac\u0119. Zdawa\u0142em sobie spraw\u0119 \u017ce b\u0119d\u0119 musia\u0142 ponie\u015b\u0107 jakie\u015b konsekwencje. Ja wtedy by\u0142em kawalerem mog\u0142em sobie wtedy na wi\u0119cej pozwoli\u0107. Na szcz\u0119\u015bcie cz\u0119\u015b\u0107 za\u0142ogi z pracy si\u0119 za mn\u0105 wstawi\u0142a i wspiera\u0142a mnie. Najbardziej chyba Leszek Zaj\u0105c. W efekcie zosta\u0142em zdegradowany, zabrali mi troch\u0119 pieni\u0119dzy ale by\u0142o to przynajmniej jakie\u015b czasowe wyj\u015bcie.<\/p>\n\n\n\n
w mi\u0119dzyczasie zacz\u0105\u0142em szuka\u0107 kontakt\u00f3w z osobami kt\u00f3re te\u017c nie by\u0142y internowane tak jak ja. Na przyk\u0142ad: Waldek Wiglusz, z kt\u00f3rym si\u0119 du\u017co wcze\u015bniej zna\u0142em, on te\u017c by\u0142 w zarz\u0105dzie, a w wyborach \u017ce\u015bmy si\u0119 troch\u0119 wspierali. Waldka zna\u0142em ze szko\u0142y podstawowej i z technikum. Potem studia
w Rzeszowie. Spotykali\u015bmy si\u0119 z Waldkiem, a potem w sumie z oko\u0142o 7 osobami z zarz\u0105du kt\u00f3rych nie internowali. Ja mia\u0142em dwie teorie dotycz\u0105ce tego dlaczego ja nie by\u0142em internowany: przecie\u017c mieli namiary i adresy wszystkich os\u00f3b, Pan Artur Bro\u017cyniak stwierdzi\u0142 kiedy\u015b, \u017ce listy do internowania tworzone by\u0142y w marcu 1981, a ja w zarz\u0105dzie i na walnym by\u0142em troch\u0119 p\u00f3\u017aniej i chyba mnie i innych nie zd\u0105\u017cyli dopisa\u0107 do list internowanych os\u00f3b. Druga teoria to sta\u0142o si\u0119 tak po to \u017ceby por\u00f3\u017cni\u0107 nas
i wprowadzi\u0107 jak\u0105\u015b niepewno\u015b\u0107 co do koleg\u00f3w. Jak ju\u017c nawi\u0105zywa\u0142em kontakty z internowanymi to by\u0142a zawsze du\u017ca ostro\u017cno\u015b\u0107 w\u015br\u00f3d ludzi i co do kontakt\u00f3w. Potem okaza\u0142o si\u0119, \u017ce jednak cz\u0119\u015b\u0107 z nich podpisywa\u0142a wsp\u00f3\u0142prac\u0119.<\/p>\n\n\n\n
i logistyczny w tamtym czasie. Wspomnienia niezapomniane.<\/p>\n\n\n\n
\n\n\n\n
\n\n\n\n![\"\"](\"https:\/\/archiwumwolnosci.pl\/wp-content\/uploads\/2024\/01\/1000011177-661x1024.jpg\"){kind=spacer}
<\/a><\/figure>\n\n\n\n![\"\"](\"https:\/\/archiwumwolnosci.pl\/wp-content\/uploads\/2024\/01\/1000011178-1024x746.jpg\")
<\/a><\/figure>\n\n\n\n![\"\"](\"https:\/\/archiwumwolnosci.pl\/wp-content\/uploads\/2024\/01\/1000011181-1024x735.jpg\")
<\/a><\/figure>\n<\/figure>\n\n\n\n![\"\"](\"https:\/\/archiwumwolnosci.pl\/wp-content\/uploads\/2024\/01\/PROO_zestawienie_3_skrocone_plik_edytowalny_KOLOR-1-1024x187.jpg\")
<\/figure>\n\n\n\n